Najskuteczniejszą metodą leczenia GIST jest radykalne leczenie operacyjne (35-65% przeżyć 5-letnich). Większość chorych (92%) jest operowanych po raz pierwszy bez rozpoznania histopatologicznego GIST (jedynie u 8% z histologicznym podejrzeniem GIST). W żadnym przypadku, na podstawie biopsji przedoperacyjnej, nie wykonywano oznaczenia CD117. Podstawową przyczyną niepowodzeń w przedoperacyjnej weryfikacji GIST jest jego rozwój śródścienny (trudności w pobraniu reprezentatywnego wycinka), umiejscowienie u części chorych w jelicie cienkim (trudności w dostępie endoskopowym), wykonywanie u części chorych (13%) pierwszej operacji w trybie ostrym z powodu objawów zapalenia otrzewnej, perforacji lub krwawienia z przewodu pokarmowego.
U blisko ¾ chorych (74%) możliwe jest wykonanie pierwszej operacji z zamiarem wyleczenia, przeprowadzając resekcję żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego lub usuwając guz śródotrzewnowy/zaotrzewnowy w granicach makroskopowo zdrowych tkanek. W ostatnio opublikowanych retrospektywnych badaniach epidemiologicznych na populacji zachodniej Szwecji autorzy wykazali wysoką skuteczność leczenia chirurgicznego w niskim i pośrednim stopniu agresywności. W przypadku GIST żołądka najczęściej (37%) wykonuje się wycięcie miejscowe nowotworu z fragmentem ściany żołądka, rzadziej (23%) resekcję częściową lub totalną (13%). Nie wydaje się, aby rozległość resekcji żołądka miała znaczenie dla pojawienia się nawrotu nowotworu. Podobnie, kolejne reoperacje nawrotów GIST nie prowadzą do wyleczenia chorych, co szczególnie odnosi się w przypadku chorych obserwowanych długo (powyżej 2 lat). W innych umiejscowieniach stosuje się resekcję odcinkową jelita cienkiego lub hemikolektomię.
W materiale CO-I w żadnym przypadku nie stwierdzono przerzutów w węzłach chłonnych z sąsiedztwa guza (np. krezki). W odróżnieniu od raków układu pokarmowego nie ma zatem potrzeby usuwania lokoregionalnego układu chłonnego.
W czasie operacji szczególne znaczenie ma unikanie spowodowania uszkodzenia lub pęknięcia nowotworu, w czym wielu autorów upatruje przyczynę rozsiewu śródotrzewnowego prowadzącego do nieoperacyjnego peritonitis sarcomatosa. Samoistne pęknięcie guza nowotworowego, będące przyczyną operacji wykonywanej z reguły w trybie pilnym, jest uznane za niekorzystny czynnik rokowniczy.
Leczenie chirurgiczne zmian resztkowych w trakcie leczenia celowanego molekularnie
Niewielki odsetek całkowitych remisji obserwowanych w badaniach obrazowych w czasie terapii imatinibem, a jednocześnie rosnące z czasem odsetki chorych z progresją z powodu pojawiania się wtórnych mutacji (i klinicznie późnych oporności), skłaniają do sugestii zastosowania chirurgii w celu poprawy wyników leczenia imatinibem. Uzupełniające leczenie chirurgiczne w trakcie terapii inhibitorami kinaz tyrozynowych najlepiej jest planować u chorych, u których obserwuje się początkowo wyraźną częściową odpowiedź, a następnie stabilizację zmian w dwóch kolejnych badaniach KT (tzn. przez 4 – 6 miesięcy) i pod warunkiem ich resekcyjności. Proponowany przedział czasowy dla resekcji zmian resztkowych imatinibem to 6-18 miesięcy od rozpoczęcia leczenia imatinibem. Odpowiada to okresowi stabilizacji choroby po uzyskaniu maksymalnej odpowiedzi, ale przed powstaniem wtórnej oporności na terapię celowaną. Obecnie publikowane wyniki badań wskazują na możliwość uzyskania zmian resekcyjnych w czasie leczenia imatinibem początkowo nieoperacyjnego/rozsianego GIST u około 15-24% chorych. Potwierdzono, że w preparatach histopatologicznych z wyciętych zmian resztkowych (w czasie leczenia imatinibem/sunitynibem) całkowita odpowiedź patologiczna obserwowana jest niezwykle rzadko (do 5-7% chorych). Jednocześnie wiadomo już, że konieczna jest kontynuacja leczenia imatinibem i/lub sunitynibem po operacji zmian resztkowych, nawet makroskopowo radykalnej. Wstępne wyniki wykazują wydłużenie czasu wolnego od progresji choroby w przypadku zastosowania leczenia chirurgicznego zmian resztkowych po leczeniu GIST imatinibem (i kontynuacji imatinibu). Opublikowane wyniki wskazują również, że nie powinno się operować chorych w przypadkach wieloogniskowej progresji GIST w czasie leczenia imatinibem. Wpływ leczenia operacyjnego na przeżycia chorych z zaawansowanymi GIST leczonych imatinibem nie jest ostatecznie ustalony.
ŻYCIE PO CHIRURGICZNYM USUNIĘCIU GIST – Przewodnik opracowany przez pacjentów dla pacjentów